Ajax: opkomst en neergang van een held

In de oude mythologie was Ajax na Achilles de grootste held van de Grieken. In de slag om Troje wist Ajax heldhaftig het lijk en de wapenrusting van de in de slag omgekomen held Achilles te bemachtigen, terwijl Odysseus tegelijkertijd de vijand op een afstand hield. Daarna ging het echter van kwaad tot erger met de grote held. Vandaag een korte vergelijking tussen de naamgever uit de oudheid en de club uit Amsterdam, die de laatste jaren teleurstellend presteert in Europa, maar tegelijkertijd de hofleverancier van grote clubs in Europa is (Real Madrid, Liverpool, AC Milan, HSV, to name but a few). (beeld: het oude logo van Ajax, helaas verdwenen i.v.m. 'modernisering')

Toen na de slag om Troje zowel Ajax als Odysseus de wapenrusting claimden van Achilles, als beloning voor de door hen getoonde moed, werd deze toegekend aan Odysseus. Dit maakte Ajax zo woedend dat hij plannen maakte om zijn eigen bevelhebbers te doden. Om dit te voorkomen zorgde godin Pallas Athene ervoor dat Ajax kortstondig krankzinnig werd, zodat hij slechts een kudde schapen af slachtte. Toen de periode van waanzin voorbij was, voelde Ajax zich diep vernederd en hij stortte zich op zijn eigen zwaard. In de Ilias van Homerus wordt Ajax beschreven als een koppige, zwijgzame man met een indrukwekkende gestalte. Tot zover de historie. Maar hoe gaat het met de hedendaagse Ajax, de Nederlandse club met de meeste internationale prijzen?

Niet goed. De club is voor het tweede achtereenvolgende jaar uitgeschakeld door een kleine club, na Kopenhagen vorig jaar nu door Slavia Praag. De club zal zich niet op het eigen zwaard laten vallen om er een eind aan te maken, maar dat Ajax ruim tweeduizend jaar na dato zich wederom vernederd voelt is duidelijk. Verliezen van een ploeg met een budget van € 5 miljoen en een historie van 0 is beneden de stand van de grote club uit Amsterdam. Wat zijn de oorzaken?

1) Overschatting en onderschatting

'We zijn technisch veel beter dan Slavia'. 'Die jongens van Kopenhagen, ik ben er niet van onder de indruk'. 'Gunstige loting'! Het zijn uitspraken die je veel hoort als Nederlandse clubs kleinere tegenstanders loten. En juist dan gaat het vaak mis. De eigen vaardigheden worden overschat, die van de tegenstander onderschat. Dat was zo vorig jaar, dat was zo dit jaar. Niet alleen bij Ajax overigens. We hebben er in Nederland een handje van. Wat te denken van het verlies in de voorronden van de UEFA cup van FC Utrecht tegen Hammerby dit jaar, of vorig jaar van FC Twente tegen een nietige tegenstander uit Letland? Terwijl als we ver teruggaan, Feyenoorders altijd nog wel UT Arad uit Roemenië (1971) zullen herinneren.

2) Het systeem

Ajax, dat is 4-3-3. Dat wordt steeds moeilijker vol te houden als talentvolle vleugelspelers ontbreken. Internationaal zijn er blijkbaar ook geen vleugelspitsen meer te vinden en uit de opleiding komen ze ook niet. Daniel de Ridder redde het niet, net zo min als Tom de Mul en vele anderen. Het overstappen op 4-4-2 als systeem is dan ook logisch, maar kost pijn en moeite. De club lijkt daarbij op twee gedachten te hinken. In de wedstrijden tegen Slavia leek overigens van welk systeem dan ook geen sprake te zijn, zeker niet in de verdediging.

3) Strafschoppen

Tjonge, wat was die strafschop van Huntelaar tegen Slavia Praag in de heenwedstrijd dramatisch. En dat terwijl Tsjechen zo'n buitenkans natuurlijk uiterst koeltjes benutten. Ajax laat sowieso veel kansen in Europa lopen door slecht penalty's te nemen. In de Europa Cup 1 verloor Ajax in de geschiedenis al viermaal na strafschoppen, tweemaal tegen Juventus (eenmaal in de finale!), eenmaal tegen Levski Spartak Sofia en eenmaal tegen Bohemians...Praag. Ajacieden vinden penalty's maar niets, 'we' winnen wel met mooie doelpunten. Jammer dan, die tijd is in het hedendaagse voetbal voorbij. Je moet ook durven winnen via een onterecht verkregen penalty. Mijnheer Ten Cate, gaan we a.u.b. oefenen op strafschoppen?

4) Transfers

Ajax heeft er een handje van goede spelers te verkopen en mindere spelers terug te kopen. Het is geen schande af en toe een minder jaar te hebben als je hele elftal wordt weggekocht, zoals na 1995. Toen werden zelfs de reserves verkocht aan Italiaanse clubs en bleef er van de Champions League (CL) winnaar twee jaar na dato geen speler meer over. Ook dit jaar was er weer een aderlating te incasseren door de late verkoop van Snijder en Babel. Die het vervolgens uitstekend doen bij Real Madrid en Liverpool. Zonder transfersysteem zou Ajax jaarlijks de CL winnen! Helaas, de werkelijkheid is anders. maar koop dan wel spelers die zowel tactisch, technisch als emotioneel bij de club passen. De Belgische aankopen lijken bijvoorbeeld allen ten onder gegaan te zijn aan de emotionele druk en cultuur binnen de club. Soetaars, De Mul en Sonck zijn mislukt, net als andere buitenlandse 'sterren' als bankzitter Charisteas. De club drukte de aankopen door, tegen alle adviezen en geluiden van fans in. Is het niet een idee om een emotionele analyse van spelers te maken en vooraf te kijken of ze bij de club passen, in plaats van miljoenen uit te geven aan voetballers waarvan na enkele wedstrijden al blijkt dat ze geen versterking zijn? Goedkope oplossingen zoeken via spelers waarvan duidelijk is dat ze talent te kort komen (Jurgen Collin bijvoorbeeld, de van Norwich City afkomstige verdediger; Urzaiz en Luque moeten zich nog gaan bewijzen) lijkt tenslotte ook niet te werken.

5) Blessures

Dat Edgar Davids een zware blessure oploopt door geen scheenbeschermers te dragen tegen een amateurclub, is natuurlijk uiterst onprofessioneel. De speler is maanden uitgeschakeld, mist hierdoor de belangrijkste wedstrijden van het seizoen waarin hij zijn salaris had kunnen terugverdienen, maar alles wordt met de mantel der liefde toegedekt. Het is sowieso opmerkelijk hoeveel geblesseerden Ajax heeft de laatste jaren. Het team was zonder twijfel beter voor de dag gekomen als alle spelers tegen Slavia fit waren geweest. Niet alleen Davids, maar ook verdediger Oguraru (dramatisch vervangen door Collin), Leonardo en Mitea ontbraken op het appel. Wordt wel op de juiste wijze getraind in Amsterdam? Een nadere analyse van de blessures en de veroorzakers hiervan is noodzakelijk om hierover een eindoordeel te kunnen vellen.

Bovenstaand enkele highlights die aangeven dat er veel voor verbetering vatbaar is binnen de club. Al te pessimistisch moeten we ook weer niet worden. Dit artikel heeft niet voor niets als kop: Ajax, opkomst en neergang van een held. Niet gebruikt is het woord 'ondergang'. Ajax is een te grote club om aan de huidige malaise ten onder te gaan. maar dat het tijd wordt voor een grondige renovatie van het huidige beleid is wel duidelijk! Het Nederlandse voetbal heeft goede prestaties nodig van de top clubs. Ajax, Feyenoord en PSV (en AZ, Heerenveen en Twente daar net onder) zijn daarbij tot elkaar veroordeeld om elkaar tot grotere hoogten op te stuwen. Doorgaan op de oude weg is nu geen optie meer.