KiM presenteert de staat van de mobiliteit in Nederland

Het rapport Kerncijfers Mobiliteit 2024 van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) bespreekt de belangrijkste effecten van mobiliteit op bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefomgeving in de periode 2013-2023. De mobiliteit blijft groeien. Vooral het autoverkeer.

Personenmobiliteit

Er werd in 2023 door inwoners van Nederland (6 jaar en ouder) ongeveer 187 miljard km op Nederlands grondgebied afgelegd. Dat kwam neer op gemiddeld ongeveer 30 km reizen met een totale reisduur van gemiddeld 1 uur en 10 minuten per persoon per dag. We legden in 2023 circa 8% meer afstand af dan in 2022, maar 8% minder dan in 2019 (voor de COVID-19-pandemie).

Voor welke reismotieven gingen we op pad?

Ongeveer 40% van de afstand in Nederland legden we in 2023 af voor vrijetijds-doeleinden en ongeveer 25% voor woon-werkdoeleinden. De overige 35% legden we af voor onderwijs, winkelen of overige motieven. Sinds 2019 ligt met name de totale afstand die we aflegden voor woon-werk- en onderwijsdoeleinden op een lager niveau. KiM ziet dat er meer wordt thuisgewerkt (circa 43% van de werkenden werkte in 2023 minstens 1 uur per week thuis, waar dat in 2013 nog circa 30% was).

Met welke vervoerwijzen reisden we?

Ongeveer 70% van de afstanden die we in 2023 op Nederlands grondgebied aflegden ging per auto, als passagier of bestuurder. Ongeveer 13% legden we af in het openbaar vervoer en ongeveer 10% op de fiets. Het overige deel legden we te voet af (≈4%) of met overige vervoerwijzen (≈4%).

Nederlanders (van 6 jaar en ouder) legden in 2023 op Nederlands grondgebied per persoon gemiddeld 5.590 km af als autobestuurder en 2.090 km als autopassagier. Hiermee is zowel de afgelegde afstand per autobestuurder als per autopassagier nog 8% lager dan in 2019.

Per persoon fietsten Nederlanders (6 jaar en ouder) op Nederlands grondgebied in 2023 gemiddeld 1.065 km. Het aandeel van de e-fiets in de afgelegde afstand groeide de afgelopen jaren sterk: van 6% van de totale afstand die we fietsten in 2013 tot 38% in 2023.

In 2023 legden Nederlanders (6 jaar en ouder) gemiddeld 405 km per persoon te voet af op Nederlands grondgebied. Die afstand was jarenlang ongeveer hetzelfde, maar ligt sinds corona op een duidelijk hoger niveau (+33% tegenover 2019).

Per inwoner (4 jaar en ouder) van Nederland werd in 2023 op Nederlands grondgebied gemiddeld 950 km per trein afgelegd en ongeveer 270 km per bus, tram of metro (btm). De afgelegde afstand per trein en btm was in 2023 nog duidelijk lager dan voor de coronapandemie (respectievelijk -18% en -17% tegenover 2019).

Nederlanders (alle leeftijden) legden in 2023 13% meer afstand per vliegtuig af dan in 2022, maar 6% minder dan in 2019. Het aantal vliegbewegingen lag in 2023 ongeveer 16% hoger dan in 2022, en nog 12% onder het niveau van 2019.

Over de periode 2013-2023 is er sprake van een licht stijgende trend in het totaal aantal verkeersdoden. De ontwikkeling verschilt per modaliteit. Het aantal fietsdoden is tegenover 2013 met 47% gestegen. Bij personenauto’s is er in deze periode geen stijging.

Wat voorspelt KiM?

In alle toekomst scenario’s is de afgelegde afstand van het wegverkeer in 2029 groter dan in 2023; een groei van 6 tot 12%. De auto is een blijvertje. Voor het personenverkeer wordt een toename in afgelegde afstand verwacht. Ook het reistijdverlies komt in alle scenario’s in 2029 boven het niveau van 2023 uit. Voor de trein wordt in alle scenario’s een groei verwacht in 2029 tegenover 2023 van 11 tot 29%. Ook bus, tram en metro (btm) groeien.

KiM verwacht dat het fietsgebruik (gemeten in de totaal per fiets afgelegde afstand) in 2029 11% hoger is dan in 2023. Het gebruik van de elektrische fiets neemt in die periode naar verwachting toe met ongeveer 40%. Het gebruik van de gewone fiets neemt in die periode naar verwachting met ongeveer 7% af. Voetgangers bestaan niet in de toekomstscenario's.

Goederenvervoer

In 2023 werd op Nederlands grondgebied ongeveer 2 miljard ton goederen vervoerd. Het wegvervoer nam in 2023 op Nederlands grondgebied het grootste deel van de vervoersprestatie (in tonkm) in het goederenvervoer voor zijn rekening (met een aandeel van circa 43%). De vervoersprestatie van het wegvervoer was in 2023 lager dan in 2022, maar wel hoger dan in 2013 (toen had wegvervoer een aandeel van circa 35%). Ook via het spoor werd in 2023 minder vervoerd dan in 2022, maar wel iets meer dan in 2013. Het aandeel van spoorvervoer in de totale vervoersprestatie steeg van circa 4% in 2013 naar ruim 5% in 2023.

Via de binnenvaart en per buisleiding werd in 2023 op Nederlands grondgebied minder vervoerd dan in 2022, maar ook minder dan in 2013. Ondanks de daling is het aandeel van de binnenvaart in de vervoersprestatie wel iets toegenomen van bijna 30% in 2013 naar ruim 31% in 2023. Het aandeel van het vervoer per buisleiding is afgenomen van ruim 31% in 2013 naar minder dan 20% in 2023. Op Nederlandse zeehavens werd in 2023 583 miljoen ton overgeslagen, in 2022 was dat nog 630 miljoen ton. De overslag van luchtvracht op de Nederlandse luchthavens nam af van 1,5 (2022) naar 1,4 miljoen ton (2023).

KiM verwacht dat de omvang van het goederenvervoer op Nederlands grondgebied in de periode 2023-2029 met circa 4% groeit. De vervoersprestaties van het spoorgoederenvervoer, het wegvervoer en de binnenvaart groeien naar verwachting met respectievelijk 10%, 4% en 2%. Dat de binnenvaart weinig groeit heeft te maken met het minder belangrijk worden van droge bulk (kolen, ertsen, zand), die veel met binnenvaartschepen wordt vervoerd. Het aandeel van containers in de te vervoeren goederen stijgt en daarin is spoorvervoer een belangrijkere speler.

Bereikbaarheid

Tussen 2022 en 2023 nam het wegverkeer op hoofdwegen met circa 3% toe, tot ongeveer 69 miljard km afstand afgelegd met voertuigen. Het reistijdverlies steeg in die periode met 25% tot ongeveer 62 miljoen uur. Beide, de omvang van het wegverkeer en het reistijdverlies, bleven in 2023 onder het niveau van 2019.

In 2023 was de vrijdag net als in de jaren daarvoor de dag van de week met het meeste verkeer; naast woon-werkverkeer is er dan ook relatief veel recreatief verkeer. De dinsdag was de dag van de week met het meeste reistijdverlies op hoofdwegen; het jaar ervoor was dit de donderdag.

Uitstoot

Mobiele bronnen stootten in 2023 in Nederland 30,6 Mt CO₂-eq broeikasgassen uit (volgens de IPCC-methode). Een groot deel van de via deze methode gemeten emissies (25,7 Mt CO₂-eq) kwam van het wegverkeer. De broeikasgasemissies van het wegverkeer namen tegenover 2022 (toen er gedeeltelijk nog coronamaatregelen van kracht waren) licht toe; wel lagen ze in 2023 ongeveer 16% lager dan in 2013.

In 2023 veroorzaakte het wegverkeer 6% minder uitstoot van NOx en 6% minder uitstoot van verbrandingsfijnstof (PM10-verbranding) dan in 2022, door het gemiddeld schoner worden van voertuigmotoren. Wel was er als gevolg van een grotere omvang van het wegverkeer (en dus meer slijtage van banden, remmen en wegdek) 3% meer slijtagefijnstof (PM10-slijtage) dan in 2022.

Bron: KiM